Di chúc có nhất thiết phải công chứng không?
Di chúc thể hiện ý chí của cá nhân muốn chuyển di sản của mình cho người khác sau khi ra đi. Tuy nhiên không phải ai cũng biết di chúc như nào mới là hợp pháp hay di chúc có cần công chứng không. Nếu không hợp pháp thì người thừa kế sẽ gặp nhiều bất tiện, tranh chấp về sau. Dưới đây là những thông tin xoay quanh việc lập di chúc hợp pháp mà Văn phòng công chứng Đào và Đồng nghiệp muốn cung cấp để bạn có thể hiểu rõ hơn.
Thế nào là di chúc hợp pháp?
Khoản 1, Điều 630 trong Bộ luật Dân sự năm 2015 có viết di chúc hợp pháp là:
• Người lập di chúc trong trạng thái minh mẫn, sáng suốt, không bị đe dọa, lừa dối hay cưỡng ép phải lập di chúc.
• Nội dung di chúc không phạm vào những điều cấm của luật, không trái với đạo đức xã hội. Hình thức của di chúc cũng không được trái quy định của luật.
Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp khi có đủ các điều kiện trên. Ngoài ra còn có các khoản khác trong điều này:
• Di chúc của người từ đủ 15 tuổi cho tới chưa đủ 18 tuổi phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý và lập thành văn bản.
• Người bị hạn chế về thể chất hoặc không biết chữ khi lập di chúc phải có người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
• Người lập di chúc cũng có thể lập di chúc miệng và di chúc miệng được coi là hợp pháp khi người lập di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất 2 người làm chứng. Ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì người làm chứng phải ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.
Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận điểm chỉ hoặc chữ ký của người làm chứng.
Như vậy, di chúc không nhất thiết phải công chứng nếu người lập di chúc minh mẫn, không bị đe dọa, cưỡng ép phải lập di chúc và nội dung cũng như hình thức di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội. Còn trong trường hợp người lập di chúc không biết chữ, bị hạn chế thể chất, di chúc miệng, ngoài ra còn có di chúc lập bằng tiếng nước ngoài thì phải công chứng. Hơn nữa, di chúc được công chứng có tính pháp lý cao, người thừa kế tránh được những tranh chấp, tố tụng về sau.
Khi giải đáp thắc mắc về việc di chúc có cần công chứng không thì ngoài điều trên, Văn phòng công chứng Đào và Đồng nghiệp cũng muốn cung cấp thêm Điều 638 trong cùng bộ luật, di chúc bằng văn bản có giá trị như di chúc được công chứng/chứng thực khi đó là:
• Di chúc của quân nhân tại ngũ đã có xác nhận của thủ trưởng đơn vị cấp đại đội trở lên, trong trường hợp quân nhân không thể yêu cầu công chứng hay chứng thực.
• Di chúc của người đang đi trên tàu biển hoặc máy bay, có xác nhận của người chỉ huy loại phương tiện đó.
• Di chúc của người đang điều trị trong bệnh viện hoặc cơ sở chữa bệnh, điều dưỡng khác, và có xác nhận của người phụ trách bệnh viện/cơ sở đó.
• Di chúc của người đang làm công việc khảo sát, thăm dò hay nghiên cứu ở vùng núi, hải đảo, có xác nhận của người phụ trách đơn vị.
• Di chúc của công dân Việt Nam đang ở nước ngoài, có chứng nhận của cơ quan lãnh sự hay đại diện ngoại giao Việt Nam tại nước đó.
• Di chúc của người đang chấp hành hình phạt tù, đang bị tạm giam, tạm giữ, hoặc người đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính ở cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh, có sự xác nhận của người phụ trách cơ sở đó.
Công chứng di chúc cần những thủ tục gì?
Sau khi đã biết di chúc có cần công chứng không thì việc tiếp theo bạn cần biết chính là thủ tục để công chứng di chúc.Giấy tờ để công chứng di chúc gồm có:
• Phiếu yêu cầu công chứng với đầy đủ thông tin của người yêu cầu công chứng (cũng chính là người lập di chúc) và nội dung cần công chứng.
• Bản sao giấy tờ cá nhân của người lập di chúc (chứng minh nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu)
• Dự thảo di chúc (nếu có)
• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản: hợp đồng mua bán nhà đất, sổ đỏ, giấy tờ xe…Những giấy tờ này chỉ cần bản chụp, bản in hoặc bản đánh máy có đầy đủ nội dung chính xác y bản chính và không cần chứng thực. Khi nộp bản sao thì phải xuất trình bản chính để công chứng viên đối chiếu.
Sau khi nộp đầy đủ giấy tờ trên, tổ chức hành nghề công chứng sẽ tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ, kiểm tra dự thảo di chúc (nếu người yêu cầu công chứng đã tự soạn di chúc), ký chứng nhận. Sau 02 ngày làm việc (hoặc dưới 10 ngày nếu nội dung phức tạp) công chứng viên sẽ trả kết quả công chứng.
Trên đây Văn phòng công chứng Đào và Đồng nghiệp đã giải đáp những thắc mắc về việc di chúc có cần công chứng không. Nếu bạn có băn khoăn khác cần tư vấn, xin liên hệ qua số điện thoại 0945.490.123 / 0913.347.747 hoặc tới địa chỉ văn phòng tại số 369, Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội nhé.